मकवानपुर \ मकवानपुरको मनहरी गाउँपालिका–६, जोगीतालकी कुमारी रुम्बासँग वर्षौंअघि आफूले बिराएको जग्गा छ तर उहाँ न त खनजोत गर्ने अवस्थामा हुनुहुन्छ, न त घर नजिकैको वन जङ्गलमा गएर दाउराघाँस गर्न पाउनुहुन्छ । कुमारीको परिवारले खनजोत गरेर लगाएको खेती जङ्गली हात्तीले नोक्सान गर्ने मात्र होइन रातिको समयमा आएर दुःख दिनेसमेत गरेको छ ।
जोगीतालकी शान्तिमाया घलानको समेत उस्तै पीडा छ । गाईवस्तुलाई घाँसदाउरा गर्न जान पनि नपाउने । नजिकैको खोलामा नुहाइधुवाई गर्न जाँदा पनि सेनाले जरिबाना लगाउने अवस्था छ । घलानले जीवनमा भोगेका दुःखबारे भन्नुभयो, “मध्यवर्तीमा समेत घाँसदाउरा गर्न पाएको छैन । घाँसदाउरा गर्न जाँदा सेनाले कचिया नै लैजान्छ ।”
उहाँले भन्नुभयो, “कि विकल्प दिनु प¥यो, होइन भने जङ्गली कन्दमूल खोज्न पाउनु पर्छ । स्थानीय खोला नदीमा माछा मार्न पाउनु पर्छ । घरगोठ बनाउन काठ लिन जाँदा अवरोध गर्न पाइँदैन ।”
मनहरीमा पछिल्लो समय जङ्गली हात्तीको आतङ्क बढेसँगै अझ घर र घरमा भएको अन्नपातमासमेत क्षति पु¥याउने गरेको छ । जङ्गली हात्तीबाट जोगीतालकै रामबहादुर लोप्चनसमेत उस्तै पीडित हुनुहुन्छ । जङ्गली जनावर प्रभावित स्थानीयको समस्या सुन्न प्रतिनिधि सभा सदस्य महेश बर्तौला जोगीताल पुग्नुभएको थियो । सांसद बर्तौलालाई जङ्गली हात्तीको पीडा सुनाउँदै स्थानीय समीर मोक्तानले भन्नुभयो, “जङ्गली हात्तीबाट हुने सम्भावित आव्रmमणले स्थानीय बासिन्दा त्रसित छन् । हात्तीबाट अन्नपात, घर र मानवलाई क्षति पु-याएको छ ।” उहाँले सांसद बर्तौलासँग खोलाको समस्या जानकारी गराउँदै राप्ती खोलामा तटबन्ध निर्माण हुनुपर्ने माग गर्नुभयो ।
स्थानीय डम्बरबहादुर मोक्तानले हात्तीबाट धनजनको क्षति हुनबाट रोक्न कङ्क्रीट पर्खाल आवश्यक भएको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार कङ्क्रीट पर्खाल केही स्थानमा निर्माण भए पनि नभएको स्थानबाट बस्तीमा छिरेर क्षति पु-याइदिने गरेको छ ।
मध्यवर्ती क्षेत्रको समस्या समाधान गर्न कङ्क्रीट पर्खाल निर्माण अनिवार्य भएको स्थानीयको भनाइ छ । ऐलानी जग्गाको बालीनालीको पनि क्षतिपूर्ति पाउनुपर्ने स्थानीयको माग छ । वडा नं. ६ का पूर्ववडाध्यक्ष गोपीलाल मोक्तानले वन्यजन्तुको आतङ्क रहेको बताउनुभयो । २०३२ सालदेखि जग्गा उपयोग गरे पनि पुर्जा नपाएको गुनासो उहाँको छ ।
उहाँले कङ्क्रीट पर्खाल अधुरो हुँदा जङ्गली जनावरको त्रास कायमै रहेको र पुर्जाका लागि नापजाँच सुरु भए पनि निकुञ्जका कारण रोकिएकाले मध्यवर्ती क्षेत्रको कानुन संशोधन आवश्यक भएको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार बस्तीको सुरक्षाका लागि तटबन्ध निर्माण त्यत्तिकै आवश्यक छ ।
वडा नं. ६ का वडाध्यक्ष युवराज थपलिया अव्यवस्थित बसोबासीले वन्यजन्तुको संरक्षण गर्नुपर्ने तर अन्नबाली क्षति हुँदा नपाउने अवस्था अन्त्य आवश्यक भएको बताउनुभयो । उहाँले जङ्गली हात्ती नियन्त्रणका लागि राप्तीपारि नै कङ्व्रिmट पर्खाल लगाउनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । मानव–वन्यजन्तुबिच द्वन्द्व कम गर्न सचेतना पनि आवश्यक रहेको वडाध्यक्ष थपलियाले बताउनुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो, “अव्यवस्थित बसोबासीको निस्सा दिने तयारी छ र बस्ती जोगाउन तटबन्ध आवश्यक छ ।” सांसद बर्ताैलाले मध्यवर्तीको समस्या सम्बन्धमा संसद्मा आवाज उठाएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “जङ्गली जनावरलाई झड्का दिन सोलार तारबार लगाउनु आवश्यक रहेको छ । मध्यवर्तीसम्बन्धी अहिलेको कानुनले विकास निर्माणमा पनि समस्या भएको छ ।”उहाँले भन्नुभयो, “मध्यवर्तीको खारेजी वा सिमाना हेरफेर आवश्यक छ । निकुञ्ज ऐन संशोधन आवश्यक छ, यसका लागि पहल गरिरहेको छु ।”
